Γι’αυτό να μου επιτρέψετε και πάλι να τονίσω ότι στην εξομολόγηση προσερχόμαστε για να ομολογήσουμε την αμαρτία μας και να αποκαταστήσουμε την σχέση μας με τον Θεό και όχι να βρούμε λύση στα τυχόν προβλήματά μας που σίγουρα υπάρχουν και θα υπάρχουν με διάφορες μορφές. Δεν είναι το ζητούμενο να μην έχουμε προβλήματα αλλά να γίνουμε του Χριστού! Εάν δεν το καταλάβουμε…δεν θα το προσπαθήσουμε.
Άραγε μετανοούμε ποτέ; Καταλαβαίνουμε ποτέ το μέγεθος της αμαρτίας μας; Συνειδητοποιούμε την ανεπάρκειά μας; Έχουμε γκρεμίσει το αυτοείδωλό μας; Ομολογούμε την αμαρτία μας; Γιατί τελικά εξομολογούμαστε;
Λέγει ο Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης: “Ο άνθρωπος σπάνια αποκτά πλήρη επίγνωση της κατάντιας του. Κι αν καμια φορά έχουμε κανένα δακρυάκι και λέμε, “εγώ αμαρτωλός είμαι, Χριστέ μου, συγχώρεσέ με”, και τότε ψέματα λέμε. Κάποιος εγωισμός υπάρχει μέσα μας, κάποιο πλήγμα, κάποιο θέλημα, κάποια επιθυμία, κάποια ιδέα, κάποια επιδίωξις, κάποια αποτυχία, κάποια επιτυχία άλλου, κάποια απογοήτευσις· γιαυτό λέμε πως είμαστε αμαρτωλοί ή βγάζουμε δάκρυ, όχι διότι πραγματικά σκεφθήκαμε τον Θεόν”.
Τα παραπάνω παρατηρούνται έντονα κατα την εξομολόγηση των χριστιανών. Οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται επειδή κάτι στην ζωή τους “στράβωσε”. Δεν βλέπουν την αμαρτία τους, αλλά μένουνε στην θλίψη που έχουνε λόγο του προβλήματος που προέκυψε. Αυτό έρχονται να συζητήσουν με τον πνευματικό και όχι να ομολογήσουν την αμαρτία τους.
Έρχονται νέες κοπέλες και κλαίνε για την σχέση που είχανε, για την προδοσία που γεύτηκαν από το αγόρι τους. Δεν ομολογήσουν τις σαρκικές τους αμαρτίες. Έρχονται για να παρηγορηθούν. Αν έβλεπαν από το παράθυρο το αγόρι τους να τις κάνει νεύμα θα άφηναν την εξομολόγηση και θα τρέχανε και πάλι στην αγκαλιά του. Δεν έρχονται δηλαδή στο εξομολογητάριο επειδή αμάρτησαν. Κλαίνε γιατί θέλουν και πάλι τον φίλο τους. Κλαίνε γιατί ζητούν και πάλι την αποκατάσταση της σαρκικής τους σχέσης! Κι αυτό είναι κατάντια.
Χωρίς ίχνος μετάνοιας, ούτε καν μεταμέλειας.
Κι αν ο πνευματικός προσπαθήσει να υποδείξει τον λάθος λογισμό, τότε ο άνθρωπος επαναστατεί, δυσφορεί, προσβάλεται!
Δεν θέλει να ακούσει το λάθος του, την αμαρτία του. Το μόνο που ψάχνει είναι παρηγοριά που τρέφει τον εγωισμό του. Κι αυτό είναι το φοβερό, ότι ο άνθρωπος ακόμα και το Μέγα Μυστήριο της Εξομολογήσεως, το Μυστήριο της Ταπείνωσης και της Μετάνοιας το προσεγγίζει ως μια πράξη αυτοδικαίωσης.
Μπορεί να γίνεται λόγος για μία-δύο ώρες για κάποιο πρόβλημα και στο τέλος μπορεί να αναφέρει ο εξομολογούμενος “πάτερ, και τα συνηθισμένα κάνω, τα καθημερινά…”. Δεν συνειδητοποιεί ο άνθρωπος ότι αυτά τα “καθημερινά και συνηθισμένα” αμαρτήματα είναι η πηγή όλων των προβλημάτων του, όλης αυτής της κατάστασης που βιώνει· γι’αυτό και τα αναφέρει ως κάτι δευτερεύον και όχι ως κάτι ουσιαστικό και πρωτεύον.
Τα προβλήματα στην ζωή μας, οι προβληματικές σχέσεις, είναι απόρροια των αμαρτιών μας, είναι αποτέλεσμα της αποστασίας μας από τον Θεό.
Εμείς θέλουμε λύση στα προβλήματά μας αλλά όχι τον Θεό. Θέλουμε ειρήνη στην ζωή μας, χωρίς πόλεμο (άσκηση και πνευματικό αγώνα), θέλουμε (λέμε) τον Χριστό χωρίς προσευχή, χωρίς νηστεία, χωρίς κόπο, χωρίς σταυρό.
“Θέλω να κοινωνήσω” λέγει ο άλλος, αλλά δεν εκκλησιάζεται ποτέ. Θα πάει στον Ναό μόνο εάν του επιτρέψει ο πνευματικός να κοινωνήσει. Μα πώς να του επιτρέψει να κοινωνήσει, όταν ο άνθρωπος αυτός απαξιώνει την λατρευτική σύναξη της Εκκλησίας κατ’επανάληψη χωρίς εύλογη δικαιολογία καθιστώντας τον εαυτό του ουσιαστικά εκτός Εκκλησίας; Κι όμως δεν θέλει να το καταλάβει.
Από την μία λοιπόν ερχόμαστε στον πνευματικό (κάτι που είναι καλό και ελπιδοφόρο) αλλά από την άλλη δεν μπαίνουμε στην διαδικασία αυταπάρνησης, συνειδητοποίησης της ματαιότητας του κόσμου τούτου. Πάμε στον πνευματικό όχι επειδή ποθούμε την αιώνια ζωή με τον Χριστό αλλά –δυστυχώς- επειδή έχουμε κολλήσει σ’αυτήν την ζωή και ψάχνουμε λύσεις στα επίγεια προβλήματά μας.
Γι’αυτό να μου επιτρέψετε και πάλι να τονίσω ότι στην εξομολόγηση προσερχόμαστε για να ομολογήσουμε την αμαρτία μας και να αποκαταστήσουμε την σχέση μας με τον Θεό και όχι να βρούμε λύση στα τυχόν προβλήματά μας που σίγουρα υπάρχουν και θα υπάρχουν με διάφορες μορφές. Δεν είναι το ζητούμενο να μην έχουμε προβλήματα αλλά να γίνουμε του Χριστού! Εάν δεν το καταλάβουμε…δεν θα το προσπαθήσουμε.
Ο μεγάλος σταυρός των πνευματικών είναι να έρχονται αντιμέτωποι με ανθρώπους που δεν θέλουν τον Θεό, αλλά θέλουν να πάρουν ευλογία για μια ζωή σύμφωνα με τα θέλω τους και τα πάθη τους.
Ο μεγάλος σταυρός των πνευματικών είναι να φορούν το πετραχήλι και να έχουνε απέναντί τους ανθρώπους που δεν έχουνε μετάνοια.
Υ.Γ. Φυσικά υπάρχουν και άνθρωποι που με την μετάνοιά τους και την ταπείνωσή τους γίνονται η αφορμή να ωφεληθεί και ο ίδιος ο πνευματικός τους, διότι βλέπει ανθρώπους που αγωνίζονται γιατί διψούν πραγματικά τον Χριστό παρά τις πτώσεις και τις αδυναμίες τους.
αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος
***
Τι ακριβώς είναι η Εξομολόγηση;
Είναι ένα μεγάλο μυστήριο της Εκκλησίας μας, το κατεξοχήν μυστήριο της αγάπης και της φιλανθρωπίας του Θεού. Με το μυστήριο αυτό παρέχεται η άφεση των αμαρτιών από τον ίδιο τον Θεό διά του Ιερέα, ο οποίος, δια της επιθέσεως των χειρών και της συγχωρητικής ευχής, δωρίζει τη συγχώρηση των αμαρτιών στον εξομολογούμενο.
Η αμαρτία είναι αρρώστια της ψυχής και ο άνθρωπος που αμαρτάνει, που παραβιάζει το θέλημα του Θεού, είναι πνευματικά άρρωστος. Η Εκκλησία μας, με το μυστήριο της εξομολογήσεως, επουλώνει τις πνευματικές πληγές που ανοίγουν στο άνθρωπο τα βέλη της αμαρτίας.
Ιδρυτής και θεμελιωτής αυτού του μυστηρίου, όπως και κάθε μυστηρίου, είναι ο ίδιος ο Κύριος μας. Με τη φράση «μετανοείτε, ήγγικε γάρ η βασιλεία των ουρανών» ( Ματθ. 4,17) άρχισε το κοσμοσωτήριο έργο Του, για να παραδώσει στους μαθητές Του –λίγο μετά την ανάσταση Του- την πνευματική εξουσία να συγχωρούν τα αμαρτήματα των ανθρώπων λέγοντας τους: «Λάβετε πνεύμα Άγιον. Αν τινών αφήτε τας αμαρτίας αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατήτε κεκράτηνται». (Ιωάν. 20,23 )
Το πνευματικό αυτό Ιατρείο της Εκκλησίας μας είναι διαρκώς ανοιχτό για κάθε άνθρωπο, όσο αμαρτωλός κι αν είναι. Το προσκλητήριο του Χριστού απευθύνεται σε όλους ανεξαίρετα: «Ελάτε ΟΛΟΙ σε εμένα, εσείς που είστε φορτωμένοι και κουρασμένοι και εγώ θα σας αναπαύσω, θα σας ξεκουράσω»( Ματθ.11,28 ).
Με ποιες προϋποθέσεις προσερχόμαστε στο Μυστήριο της Εξομολογήσεως;
Οι πιο βασικές είναι η συναίσθηση της αμαρτωλότητας μας, η μετάνοια και η απόφαση αλλαγής. Ο άνθρωπος που αρχίζει να αισθάνεται την αμαρτωλότητά του, να βλέπει τα πάθη του αλλά και τα λάθη της πνευματικής ζωής, συντρίβεται και ποθεί να καταφύγει στον σπλαχνικό Πατέρα του. Αυτή η επίγνωση τον οδηγεί στη μετάνοια και την απόφαση αλλαγής. Να αλλάξει ριζικά στο τρόπο σκέψης, δράσης, νου και καρδιάς.
Πώς πρέπει να εξομολογούμαστε;
Πρώτα-πρώτα, πριν πάρουμε το δρόμο για το εξομολογητήριο, θα πρέπει να προσευχηθούμε και να ζητήσουμε τον φωτισμό του Θεού για μια ειλικρινή αυτοκριτική, αναζήτηση και παραδοχή των αμαρτιών μας. Ίσως θα μας βοηθούσε να σημειώσουμε ορισμένα πράγματα σε ένα χαρτί, ώστε να τα θυμηθούμε κατά την ώρα του Μυστηρίου.
Κατά τη διάρκεια του Μυστηρίου θα πρέπει να αναλογιζόμαστε πως δεν βρισκόμαστε μπροστά σε έναν άνθρωπο, αλλά μπροστά στον ίδιο το Θεό, που παρευρίσκεται πνευματικά και ακούει την εξομολόγησή μας. Αυτό θα μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε το αίσθημα της ντροπής και να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, πράγμα απαραίτητο για την εξομολόγηση. Η ειλικρίνεια και η βαθιά συναίσθηση των αμαρτιών μας γεννά την ταπείνωση και η ταπείνωση με τη σειρά της την αληθινή συντριβή και μετάνοια. Ο Θεός δεν ξεγελιέται όπως οι άνθρωποι, γιατί γνωρίζει όχι μόνο τα βάθη της ψυχής μας, αλλά ακόμα και την παραμικρή λεπτομέρεια του βίου μας και των σκέψεών μας.
Επίσης οφείλουμε να εξομολογούμαστε μόνο τις δικές μας αμαρτίες, με συντομία, σαφήνεια, σοβαρότητα και ειλικρίνεια. Δεν πάμε στον Ιερέα-Πνευματικό για να του πούμε τα αμαρτήματα των άλλων, αλλά μόνο τα δικά μας.
Επιφυλάξεις για το Μυστήριο;
Πολλοί από τους αδελφούς μας χριστιανούς, ενώ αποδέχονται τη μεγάλη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας, διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις, με αποτέλεσα να δυσκολεύονται να πάρουν την απόφαση για την πορεία προς τον Πνευματικό.
Οι πιο έντονες επιφυλάξεις αφορούν στο πρόσωπο του Πνευματικού, αναρωτιούνται πολλοί «πώς ένας άνθρωπος σαν και εμάς μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες;».
Ο Πνευματικός δεν ασκεί το έργο τούτο με τις δικές του δυνάμεις, αλλά με τη δύναμη του Θεού. Οι ανθρώπινες αμαρτίες εξαλείφονται μόνο με τη χάρη του Θεού και ο Πνευματικός δεν είναι παρά το όργανο της χάριτος του Θεού, κάτι που απορρέει από την ιερωσύνη του και μόνον.
Άλλοι ισχυρίζονται ότι «και οι Ιερείς είναι αμαρτωλοί. Προτιμώ να τα λέω σε μια εικόνα».
Βεβαίως και οι Ιερείς, όπως όλοι οι άνθρωποι, είναι αμαρτωλοί, και για αυτό εξομολογούνται και οι ίδιοι. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί, αλλά ταυτόχρονα όλοι είμαστε υποψήφιοι άγιοι! Για το «επιχείρημα» ότι «προτιμώ να τα λέω στην εικόνα» έχουμε να πούμε ότι η εικόνα δεν έχει τέτοια εξουσία, δηλ. να ακούει και να συγχωρεί τις αμαρτίες των ανθρώπων. Την ευθύνη και την εξουσία αυτή την έδωσε ο ίδιος ο Κύριός μας στους Αποστόλους Του και οι Απόστολοι, δια των αιώνων, στους διαδόχους τους, που δεν είναι άλλοι από τους εντεταλμένους προς τούτο Επισκόπους και Ιερείς. Έτσι λοιπόν, φανταστείτε να είναι κάποιος σωματικά άρρωστος π.χ. να πάσχει από την καρδιά του, και γι’ αυτό να πάρει την φωτογραφία κάποιου μεγάλου καρδιολόγου και να του λέει «πονάω, φοβάμαι, νομίζω... κ.λ.π.». Πρόκειται να γίνει καλά αν δεν κάνει προσωπική επίσκεψη στο γιατρό για να εκθέσει τα της ασθενείας του και να ακολουθήσει την θεραπεία του, και να προφυλάγει τον σώμα του από τους κινδύνους; Τηρουμένων των αναλογιών, παρόμοια συμβαίνει και στην πνευματική ασθένεια, δηλ. την αμαρτία.
πηγή
Ενορία Αγ. Βασιλείου
† ιερός ναός • Πυλαία Θεσσαλονίκης
***
Τι ακριβώς είναι η Εξομολόγηση;
Είναι ένα μεγάλο μυστήριο της Εκκλησίας μας, το κατεξοχήν μυστήριο της αγάπης και της φιλανθρωπίας του Θεού. Με το μυστήριο αυτό παρέχεται η άφεση των αμαρτιών από τον ίδιο τον Θεό διά του Ιερέα, ο οποίος, δια της επιθέσεως των χειρών και της συγχωρητικής ευχής, δωρίζει τη συγχώρηση των αμαρτιών στον εξομολογούμενο.
Η αμαρτία είναι αρρώστια της ψυχής και ο άνθρωπος που αμαρτάνει, που παραβιάζει το θέλημα του Θεού, είναι πνευματικά άρρωστος. Η Εκκλησία μας, με το μυστήριο της εξομολογήσεως, επουλώνει τις πνευματικές πληγές που ανοίγουν στο άνθρωπο τα βέλη της αμαρτίας.
Ιδρυτής και θεμελιωτής αυτού του μυστηρίου, όπως και κάθε μυστηρίου, είναι ο ίδιος ο Κύριος μας. Με τη φράση «μετανοείτε, ήγγικε γάρ η βασιλεία των ουρανών» ( Ματθ. 4,17) άρχισε το κοσμοσωτήριο έργο Του, για να παραδώσει στους μαθητές Του –λίγο μετά την ανάσταση Του- την πνευματική εξουσία να συγχωρούν τα αμαρτήματα των ανθρώπων λέγοντας τους: «Λάβετε πνεύμα Άγιον. Αν τινών αφήτε τας αμαρτίας αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατήτε κεκράτηνται». (Ιωάν. 20,23 )
Το πνευματικό αυτό Ιατρείο της Εκκλησίας μας είναι διαρκώς ανοιχτό για κάθε άνθρωπο, όσο αμαρτωλός κι αν είναι. Το προσκλητήριο του Χριστού απευθύνεται σε όλους ανεξαίρετα: «Ελάτε ΟΛΟΙ σε εμένα, εσείς που είστε φορτωμένοι και κουρασμένοι και εγώ θα σας αναπαύσω, θα σας ξεκουράσω»( Ματθ.11,28 ).
Με ποιες προϋποθέσεις προσερχόμαστε στο Μυστήριο της Εξομολογήσεως;
Οι πιο βασικές είναι η συναίσθηση της αμαρτωλότητας μας, η μετάνοια και η απόφαση αλλαγής. Ο άνθρωπος που αρχίζει να αισθάνεται την αμαρτωλότητά του, να βλέπει τα πάθη του αλλά και τα λάθη της πνευματικής ζωής, συντρίβεται και ποθεί να καταφύγει στον σπλαχνικό Πατέρα του. Αυτή η επίγνωση τον οδηγεί στη μετάνοια και την απόφαση αλλαγής. Να αλλάξει ριζικά στο τρόπο σκέψης, δράσης, νου και καρδιάς.
Πώς πρέπει να εξομολογούμαστε;
Πρώτα-πρώτα, πριν πάρουμε το δρόμο για το εξομολογητήριο, θα πρέπει να προσευχηθούμε και να ζητήσουμε τον φωτισμό του Θεού για μια ειλικρινή αυτοκριτική, αναζήτηση και παραδοχή των αμαρτιών μας. Ίσως θα μας βοηθούσε να σημειώσουμε ορισμένα πράγματα σε ένα χαρτί, ώστε να τα θυμηθούμε κατά την ώρα του Μυστηρίου.
Κατά τη διάρκεια του Μυστηρίου θα πρέπει να αναλογιζόμαστε πως δεν βρισκόμαστε μπροστά σε έναν άνθρωπο, αλλά μπροστά στον ίδιο το Θεό, που παρευρίσκεται πνευματικά και ακούει την εξομολόγησή μας. Αυτό θα μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε το αίσθημα της ντροπής και να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, πράγμα απαραίτητο για την εξομολόγηση. Η ειλικρίνεια και η βαθιά συναίσθηση των αμαρτιών μας γεννά την ταπείνωση και η ταπείνωση με τη σειρά της την αληθινή συντριβή και μετάνοια. Ο Θεός δεν ξεγελιέται όπως οι άνθρωποι, γιατί γνωρίζει όχι μόνο τα βάθη της ψυχής μας, αλλά ακόμα και την παραμικρή λεπτομέρεια του βίου μας και των σκέψεών μας.
Επίσης οφείλουμε να εξομολογούμαστε μόνο τις δικές μας αμαρτίες, με συντομία, σαφήνεια, σοβαρότητα και ειλικρίνεια. Δεν πάμε στον Ιερέα-Πνευματικό για να του πούμε τα αμαρτήματα των άλλων, αλλά μόνο τα δικά μας.
Επιφυλάξεις για το Μυστήριο;
Πολλοί από τους αδελφούς μας χριστιανούς, ενώ αποδέχονται τη μεγάλη σημασία του μυστηρίου της μετανοίας, διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις, με αποτέλεσα να δυσκολεύονται να πάρουν την απόφαση για την πορεία προς τον Πνευματικό.
Οι πιο έντονες επιφυλάξεις αφορούν στο πρόσωπο του Πνευματικού, αναρωτιούνται πολλοί «πώς ένας άνθρωπος σαν και εμάς μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες;».
Ο Πνευματικός δεν ασκεί το έργο τούτο με τις δικές του δυνάμεις, αλλά με τη δύναμη του Θεού. Οι ανθρώπινες αμαρτίες εξαλείφονται μόνο με τη χάρη του Θεού και ο Πνευματικός δεν είναι παρά το όργανο της χάριτος του Θεού, κάτι που απορρέει από την ιερωσύνη του και μόνον.
Άλλοι ισχυρίζονται ότι «και οι Ιερείς είναι αμαρτωλοί. Προτιμώ να τα λέω σε μια εικόνα».
Βεβαίως και οι Ιερείς, όπως όλοι οι άνθρωποι, είναι αμαρτωλοί, και για αυτό εξομολογούνται και οι ίδιοι. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί, αλλά ταυτόχρονα όλοι είμαστε υποψήφιοι άγιοι! Για το «επιχείρημα» ότι «προτιμώ να τα λέω στην εικόνα» έχουμε να πούμε ότι η εικόνα δεν έχει τέτοια εξουσία, δηλ. να ακούει και να συγχωρεί τις αμαρτίες των ανθρώπων. Την ευθύνη και την εξουσία αυτή την έδωσε ο ίδιος ο Κύριός μας στους Αποστόλους Του και οι Απόστολοι, δια των αιώνων, στους διαδόχους τους, που δεν είναι άλλοι από τους εντεταλμένους προς τούτο Επισκόπους και Ιερείς. Έτσι λοιπόν, φανταστείτε να είναι κάποιος σωματικά άρρωστος π.χ. να πάσχει από την καρδιά του, και γι’ αυτό να πάρει την φωτογραφία κάποιου μεγάλου καρδιολόγου και να του λέει «πονάω, φοβάμαι, νομίζω... κ.λ.π.». Πρόκειται να γίνει καλά αν δεν κάνει προσωπική επίσκεψη στο γιατρό για να εκθέσει τα της ασθενείας του και να ακολουθήσει την θεραπεία του, και να προφυλάγει τον σώμα του από τους κινδύνους; Τηρουμένων των αναλογιών, παρόμοια συμβαίνει και στην πνευματική ασθένεια, δηλ. την αμαρτία.
πηγή
Ενορία Αγ. Βασιλείου
† ιερός ναός • Πυλαία Θεσσαλονίκης